Κοινωνιολογία

1901. Ογδόντα χρόνια μετά την επανάσταση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το μικρό ελληνικό κράτος διεκδικεί τη θέση του στον διεθνή χώρο, ενώ ταυτόχρονα, ενδεχομένως ως συνέπεια αυτού, εξακολουθεί να αναζητά την ταυτότητά του. Τα κύρια ζητήματα στον δημόσιο διάλογο άπτονται της καταγωγής, της συνέχειας του ελληνικού έθνους, της γλώσσας, ακόμα και του ονόματος των Ελλήνων. Γραικοί; Ρωμιοί; Ή Έλληνες;
Τα δύο κείμενα, των Κωστή Παλαμά και Νικόλαου Πολίτη, που δημοσιεύονται στην παρούσα έκδοση για πρώτη φορά, αναδεικνύουν ένα σημαντικό κομμάτι από τους προβληματισμούς και τις αντεγκλήσεις εκείνης της εποχής. Έχουν και τα δύο ιδιαίτερη σημασία, αφενός διότι προέρχονται από δύο σημαίνουσες προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας στα πεδία του πολιτισμού και της επιστήμης, και αφετέρου διότι συμβάλλουν στη μελέτη της ιστορίας των ιδεών.
Το γεγονός ότι σήμερα, διακόσια χρόνια μετά το '21 και έναν αιώνα μετά την καταγραφή της, η διένεξη αυτή των Πολίτη και Παλαμά παραμένει ανοιχτό θέμα συζήτησης στην ελληνική Δημόσια Σφαίρα, καταδεικνύει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τις ανοιχτές πληγές της νεοελληνικής ταυτότητας, με τους εθνικούς μύθους και τα αντικρουόμενα ιδεολογικά στοιχεία που τη συνθέτουν.
Έτσι ο ιδιότυπος αυτός γραπτός διάλογος μεταξύ δύο κορυφαίων Ελλήνων στοχαστών των αρχών του 20ού αιώνα, υπενθυμίζει εμφατικά ότι η Ιστοριογνωσία αποτελεί την κυριότερη οδό για την εθνική αυτογνωσία.